تاریخچه اسکناس جمهوری اسلامی
ورود «اسکناس جمهوری» به عرصه مبادله
با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و تفکیک نظام سیاسی جدید، لزوم بازطراحی و انتشار اسکناسهایی با هویت جمهوری اسلامی مطرح شد. این فرایند به تدریج و در چند مرحله رخ داد:
اولین اسکناس جمهوری اسلامی با واحد هزار تومان، در اسفند ۱۳۵۹ معرفی و به بازار آمد. بر روی یک روی این اسکناس تصویر مردم مبارز ایران و روی دیگر آن تصویر بارگاه امام رضا (ع) درج شده بود
این اسکناس جمهوری اسلامی نشانهای از تغییر در هویت بصری پول کشور بود و از آن پس اسکناسها به تدریج به سبک و طرحی منطبق با اصول و آرمانهای نظام جدید بازطراحی شدند.
ویژگیها و طراحی اسکناس جمهوری اسلامی
در طراحی اسکناس جمهوری اسلامی چند نکته اساسی مشاهده میشود:
1. نمادهای فرهنگی و معماری ایرانی-اسلامی
بسیاری از اسکناسهای پس از انقلاب، شامل نقشها و تصاویرِ بناهای تاریخی، معماری ایرانی و نشانههای اسلامی هستند که هویت بصری پول را تقویت میکنند
2. تصویر رهبری و شخصیتهای انقلاب
یکی از ویژگیهای اسکناس جمهوری اسلامی، نمایش چهره امام خمینی و سایر رهبران و شخصیتهای تأثیرگذار انقلاب در اسکناسها است. این طراحیها در جهت تقویت پیوند مردم با هویت انقلاب بهکار رفتهاند.
سیر تغییرات واحد پول و تأثیرات بر «اسکناس جمهوری»
واحد پول رسمی کشور ایران «ریال» است، واحدی که قبل از انقلاب نیز در ایران رایج بود. اما بهدلیل سیاستهای ارزی و تورمهای متعدد، اسکناس جمهوری اسلامی در مقاطع مختلف با تغییرات عددی در مقدار اسمی روبهرو بوده است
در سالهای اخیر، به دلیل تورم سالیانۀ بالا، اسکناسهای با رقمی بزرگتر (نظیر ۵۰٬۰۰۰ ریال، ۱۰۰٬۰۰۰ ریال) وارد چرخه شدهاند. مثلاً اسکناس ۱۰۰٬۰۰۰ ریالی یکی از اسکناسهای مهم در بخش «اسکناس جمهوری اسلامی» به شمار میآید
یکی دیگر از نکات قابل ذکر، احتمال بازبینی واحد پول یا حذف صفرها در آینده است. این موضوع ممکن است تأثیر مستقیمی بر «اسکناس جمهوری اسلامی» داشته باشد. (مثلاً بحثهایی در مورد تعدیل واحد پول در ایران مطرح شده است)